Trung Quốc có chịu tổn thất nhiều hơn Mỹ trong cuộc chiến thuế quan không?

Cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc bắt đầu từ năm 2018 khi chính quyền Donald Trump áp đặt thuế quan lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, nhằm giảm thâm hụt thương mại và bảo vệ nền kinh tế Mỹ. Đáp lại, Trung Quốc cũng áp thuế lên hàng hóa Mỹ, tạo ra một cuộc xung đột thương mại kéo dài. Bài viết này sẽ phân tích mức độ tổn thất của Trung Quốc so với Mỹ, dựa trên các chỉ số kinh tế, tác động đến doanh nghiệp, lao động, đầu tư và tác động dài hạn đến nền kinh tế toàn cầu.

Tác động đến tăng trưởng GDP

Thứ nhất:  GDP của Trung Quốc suy giảm

• Theo Ngân hàng Thế giới, tăng trưởng GDP của Trung Quốc giảm từ 6.6% năm 2018 xuống 6.1% năm 2019, và tiếp tục giảm còn 2.3% vào năm 2020 do tác động kép của thuế quan và đại dịch COVID-19.
• IMF ước tính cuộc chiến thương mại có thể làm GDP Trung Quốc giảm 1.0-1.5 điểm phần trăm mỗi năm.
• Xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ giảm khoảng 16% vào năm 2019, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành sản xuất và việc làm.

Thứ hai: GDP của Mỹ chịu ảnh hưởng nhưng ít hơn

• Tăng trưởng GDP của Mỹ cũng giảm nhẹ từ 2.9% năm 2018 xuống 2.3% năm 2019.
• Theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), cuộc chiến thương mại có thể làm GDP Mỹ giảm 0.3-0.4 điểm phần trăm mỗi năm, thấp hơn so với mức giảm của Trung Quốc.
• Dù bị áp thuế, nền kinh tế Mỹ có sức chịu đựng tốt hơn nhờ vào thị trường tiêu dùng nội địa mạnh mẽ.

Ảnh hưởng đến thương mại và chuỗi cung ứng

Thứ nhất: Xuất khẩu Trung Quốc sang Mỹ giảm mạnh

• Trước cuộc chiến thương mại, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc, chiếm khoảng 19% tổng xuất khẩu.
• Do thuế quan, nhiều công ty Mỹ giảm nhập khẩu từ Trung Quốc, chuyển hướng sang Việt Nam, Ấn Độ và Mexico.
• Ví dụ: Các công ty như Apple, Samsung, và Nike đã đa dạng hóa chuỗi cung ứng để tránh thuế quan cao đối với hàng hóa từ Trung Quốc.

Thứ hai: Xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng

• Xuất khẩu nông sản Mỹ giảm đáng kể do Trung Quốc áp thuế trả đũa, đặc biệt đối với đậu nành, thịt bò và rượu vang.
• Trung Quốc, thay vì nhập khẩu đậu nành từ Mỹ, đã chuyển hướng sang mua từ Brazil và Argentina.
• Tuy nhiên, Mỹ có thể tìm thị trường mới như châu Âu và Đông Nam Á, giảm bớt tổn thất.

Phân tích tác động theo ngành

Thứ nhất: Ngành công nghiệp sản xuất của Trung Quốc

• Ngành công nghiệp sản xuất chịu ảnh hưởng lớn do mất thị trường xuất khẩu sang Mỹ.
• Nhiều công ty phải cắt giảm lao động, dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp tăng.
• Ví dụ: Lenovo và Huawei mất một phần doanh số tại Mỹ do thuế quan và các lệnh cấm vận công nghệ.

Thứ hai: Ngành nông nghiệp Mỹ

• Xuất khẩu nông sản từ Mỹ sang Trung Quốc giảm mạnh, khiến nông dân Mỹ chịu tổn thất.
• Chính phủ Mỹ phải tung gói hỗ trợ trị giá 28 tỷ USD để cứu trợ nông dân.
• Tuy nhiên, các nhà sản xuất thực phẩm tại Mỹ cũng chịu tác động từ chi phí nguyên liệu cao hơn do thuế nhập khẩu.

Ảnh hưởng đến đầu tư và thị trường tài chính

Thứ nhất: Trung Quốc mất dòng vốn đầu tư nước ngoài

• Các công ty đa quốc gia tìm cách rời khỏi Trung Quốc để tránh rủi ro thuế quan.
• FDI vào Trung Quốc giảm 2-3% trong giai đoạn 2018-2019.
• Ví dụ: GoPro đã chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang Mexico.

Thứ hai: Thị trường tài chính Mỹ ổn định hơn

• Chứng khoán Mỹ có thời điểm biến động do lo ngại về cuộc chiến thương mại nhưng vẫn duy trì đà tăng trưởng.
• Chỉ số Dow Jones và S&P 500 giảm trong ngắn hạn nhưng phục hồi nhanh chóng nhờ chính sách kích thích kinh tế.

Tác động dài hạn

Thứ nhất: Cuộc chiến thương mại làm chậm quá trình toàn cầu hóa, khiến các quốc gia phải điều chỉnh chính sách thương mại.

Thứ hai: Mỹ và Trung Quốc tìm cách đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, giảm sự phụ thuộc lẫn nhau.

Thứ ba: Các quốc gia như Việt Nam, Mexico, và Ấn Độ hưởng lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng.

Thứ tư: Các tổ chức kinh tế quốc tế như WTO mất dần vai trò trong điều tiết thương mại toàn cầu.

Kết luận

Trung Quốc chịu tổn thất nặng nề hơn Mỹ trong cuộc chiến thuế quan do phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Mỹ, mất đầu tư nước ngoài và bị hạn chế công nghệ. Tuy nhiên, Mỹ cũng không tránh khỏi thiệt hại, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và chuỗi cung ứng. Nếu chiến tranh thương mại kéo dài, cả hai bên sẽ tiếp tục chịu áp lực kinh tế, nhưng Trung Quốc có thể chịu tác động sâu rộng hơn do sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ và đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, các thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu và chiến lược thương mại dài hạn của các nước sẽ ảnh hưởng đến sự cân bằng kinh tế thế giới trong tương lai.