Cuộc chiến thuế quan có thể tác động thế nào đến thị trường chứng khoán Việt Nam?

Chiến tranh thương mại, đặc biệt giữa các nền kinh tế lớn như Mỹ và Trung Quốc, có thể gây ra nhiều tác động đến thị trường tài chính toàn cầu, bao gồm cả thị trường chứng khoán Việt Nam. Khi căng thẳng thương mại leo thang, sự biến động của dòng vốn đầu tư, tâm lý nhà đầu tư, và triển vọng kinh tế vĩ mô sẽ ảnh hưởng mạnh đến giá cổ phiếu và thanh khoản thị trường. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các tác động của chiến tranh thương mại đến thị trường chứng khoán Việt Nam, đồng thời đưa ra các giải pháp giúp nhà đầu tư và doanh nghiệp thích ứng.

Các tác động của chiến tranh thương mại đến thị trường chứng khoán Việt Nam

Thứ nhất: Sự biến động của dòng vốn ngoại

Chiến tranh thương mại làm tăng mức độ rủi ro toàn cầu, khiến các nhà đầu tư có xu hướng rút vốn khỏi các thị trường mới nổi, bao gồm Việt Nam. Khi dòng vốn ngoại rút mạnh, áp lực lên tỷ giá, thanh khoản và giá cổ phiếu sẽ gia tăng.

Ví dụ:

• Năm 2018, khi Mỹ áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc, nhiều quỹ đầu tư nước ngoài đã rút vốn khỏi Việt Nam, khiến VN-Index giảm hơn 20% từ mức đỉnh.
• Năm 2022, dòng vốn nước ngoài liên tục bị rút do lo ngại suy thoái kinh tế toàn cầu, khiến cổ phiếu của các doanh nghiệp lớn như Vingroup, Vietcombank chịu áp lực bán mạnh.

Thứ hai: Tác động đến tâm lý nhà đầu tư

Chiến tranh thương mại làm tăng tính bất ổn của nền kinh tế, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý nhà đầu tư. Khi tâm lý lo ngại gia tăng, thị trường chứng khoán dễ bị bán tháo, khiến chỉ số chứng khoán giảm mạnh.

Ví dụ:

• Khi Mỹ – Trung căng thẳng leo thang vào năm 2019, thị trường chứng khoán Việt Nam có nhiều phiên giảm sâu do nhà đầu tư lo ngại xuất khẩu bị ảnh hưởng.

Thứ ba: Ảnh hưởng đến doanh nghiệp xuất khẩu

Nhiều doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam phụ thuộc vào xuất khẩu, đặc biệt là vào thị trường Mỹ và Trung Quốc. Nếu căng thẳng thương mại leo thang, thuế quan tăng lên, các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ gặp khó khăn, làm giảm lợi nhuận và giá cổ phiếu.

Ví dụ:

• Các công ty dệt may như TNG, GIL bị ảnh hưởng mạnh khi Mỹ áp thuế cao hơn với hàng dệt may từ châu Á.
• Các công ty sản xuất gỗ như Phú Tài (PTB) gặp khó khăn khi Mỹ siết chặt quy định nhập khẩu gỗ.

Thứ tư: Biến động tỷ giá và lạm phát

Chiến tranh thương mại có thể làm giảm giá trị đồng Việt Nam (VND) do dòng vốn ngoại rút ra và ảnh hưởng từ sự mất giá của đồng Nhân dân tệ (CNY). Khi VND mất giá, chi phí nhập khẩu tăng, lạm phát có thể leo thang, ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết.

Ví dụ:

• Năm 2019, khi Trung Quốc phá giá đồng CNY để đối phó với chiến tranh thương mại, VND cũng chịu áp lực mất giá, gây tác động tiêu cực đến các công ty nhập khẩu nguyên liệu như Nhựa Bình Minh (BMP) hay Điện Quang (DQC).

Thứ năm: Tác động đến ngành tài chính – ngân hàng

Khi chiến tranh thương mại ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, nhu cầu tín dụng giảm, các ngân hàng sẽ gặp khó khăn trong việc tăng trưởng lợi nhuận. Đồng thời, nợ xấu có thể gia tăng do doanh nghiệp gặp khó khăn.

Ví dụ:

• Các ngân hàng lớn như Vietcombank (VCB), BIDV (BID), và Techcombank (TCB) có thể chịu áp lực giảm lợi nhuận nếu doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn trong việc thanh toán nợ.

Giải pháp giúp thị trường chứng khoán Việt Nam thích ứng

Thứ nhất: Tăng cường khả năng chống chịu của doanh nghiệp

Các doanh nghiệp niêm yết cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào Mỹ và Trung Quốc, đồng thời cải thiện chuỗi cung ứng để giảm rủi ro từ chiến tranh thương mại.

Ví dụ:

• Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đang chuyển hướng xuất khẩu sang châu Âu và Nhật Bản để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Thứ hai: Chính sách điều hành linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước

Ngân hàng Nhà nước cần điều hành tỷ giá linh hoạt để giảm thiểu tác động tiêu cực từ biến động tiền tệ, đồng thời duy trì lãi suất hợp lý để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Ví dụ:

• Năm 2022, Ngân hàng Nhà nước đã bán ra ngoại tệ để ổn định tỷ giá khi dòng vốn ngoại rút mạnh khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam.

Thứ ba:Thúc đẩy thị trường chứng khoán trong nước

Chính phủ có thể khuyến khích các nhà đầu tư trong nước tham gia thị trường để bù đắp sự sụt giảm từ dòng vốn ngoại.

Ví dụ:

• Năm 2020, khi khối ngoại bán ròng mạnh, nhà đầu tư trong nước đã gia tăng giao dịch, giúp VN-Index hồi phục nhanh chóng.

Thứ tư: Thu hút vốn đầu tư dài hạn

Thay vì phụ thuộc vào dòng vốn ngắn hạn, Việt Nam cần thu hút thêm vốn đầu tư dài hạn từ các quỹ lớn như quỹ hưu trí, bảo hiểm để ổn định thị trường chứng khoán.

Ví dụ:

• Việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên nhóm thị trường mới nổi có thể giúp thu hút dòng vốn dài hạn từ các quỹ lớn trên thế giới.

Thứ sáu: Nâng cao minh bạch và chất lượng thị trường

Việt Nam cần cải thiện tính minh bạch, tăng cường kiểm soát rủi ro và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính của doanh nghiệp niêm yết để tăng niềm tin của nhà đầu tư.

Ví dụ:

• Việc áp dụng các tiêu chuẩn báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận được nhiều nhà đầu tư nước ngoài hơn.

 Kết luận

Chiến tranh thương mại có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán Việt Nam, bao gồm dòng vốn ngoại rút lui, tâm lý nhà đầu tư bị ảnh hưởng, doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn, và biến động tỷ giá. Tuy nhiên, Việt Nam có thể giảm thiểu tác động tiêu cực bằng cách thực hiện các chính sách điều hành linh hoạt, nâng cao sức mạnh của doanh nghiệp, thu hút dòng vốn dài hạn và cải thiện tính minh bạch của thị trường chứng khoán. Với những giải pháp phù hợp, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn có thể duy trì tăng trưởng ổn định trong bối cảnh căng thẳng thương mại kéo dài.