Mỹ có thể áp thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam không?

Việt Nam là một trong những đối tác thương mại quan trọng của Mỹ, với kim ngạch xuất khẩu ngày càng tăng trong những năm gần đây. Tuy nhiên, sự gia tăng thặng dư thương mại giữa hai nước cũng khiến Mỹ cân nhắc các biện pháp nhằm kiểm soát dòng hàng nhập khẩu từ Việt Nam, trong đó có khả năng áp thuế. Bài viết này sẽ phân tích khả năng Mỹ áp thuế đối với hàng hóa Việt Nam, các nguyên nhân và hệ quả, cũng như các biện pháp ứng phó của Việt Nam.

Các lý do Mỹ có thể áp thuế đối với hàng hóa Việt Nam

Thứ nhất: Thặng dư thương mại ngày càng lớn với Mỹ

Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng mạnh trong những năm gần đây. Theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ, năm 2021, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đạt hơn 90 tỷ USD. Đây là một trong những yếu tố khiến chính phủ Mỹ xem xét các biện pháp kiểm soát nhập khẩu từ Việt Nam nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Thứ hai: Nghi vấn về thao túng tiền tệ

Chính quyền Donald Trump trước đây từng cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ bằng cách giữ giá trị đồng Việt Nam ở mức thấp để hỗ trợ xuất khẩu. Mặc dù Việt Nam đã đàm phán với Mỹ và không bị áp thuế bổ sung vào thời điểm đó, nhưng đây vẫn là một vấn đề có thể tái diễn nếu Mỹ nhận thấy có dấu hiệu bất thường trong chính sách tiền tệ của Việt Nam.

Thứ ba: Lo ngại về lách thuế từ Trung Quốc

Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung Quốc đã khiến nhiều doanh nghiệp Trung Quốc tìm cách chuyển hàng hóa sang Việt Nam để tránh thuế quan. Điều này đã khiến Mỹ mở nhiều cuộc điều tra nhằm xác minh nguồn gốc thực sự của hàng hóa Việt Nam. Nếu Mỹ xác định rằng Việt Nam là trung gian để Trung Quốc lách thuế, nhiều ngành hàng có thể bị áp thuế cao.

Thứ tư: Áp lực từ các doanh nghiệp Mỹ

Các hiệp hội doanh nghiệp và nhà sản xuất trong nước của Mỹ, đặc biệt là trong các ngành như thép, gỗ, dệt may và điện tử, đã liên tục gây sức ép lên chính phủ Mỹ để kiểm soát nhập khẩu từ Việt Nam. Điều này có thể dẫn đến các biện pháp thuế quan hoặc các rào cản thương mại khác nhằm bảo vệ ngành công nghiệp nội địa.

Các ngành hàng có nguy cơ bị áp thuế

Thứ nhất: Ngành thép và nhôm

• Năm 2019, Mỹ đã áp thuế lên thép Việt Nam có nguồn gốc Trung Quốc với mức thuế lên đến 456%.
• Ngành thép Việt Nam có nguy cơ tiếp tục bị áp thuế nếu bị phát hiện sử dụng nguyên liệu từ Trung Quốc để xuất khẩu sang Mỹ.

Thứ hai: Ngành gỗ

• Mỹ từng điều tra và áp thuế lên một số sản phẩm gỗ nhập khẩu từ Việt Nam do nghi vấn sử dụng gỗ nguyên liệu có nguồn gốc bất hợp pháp.
• Nếu Việt Nam không thể chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của nguyên liệu, ngành gỗ có thể tiếp tục chịu thêm các biện pháp hạn chế thương mại.

Thứ ba: Ngành dệt may

• Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu dệt may lớn nhất vào Mỹ.
• Nếu Mỹ tăng thuế hoặc áp dụng các rào cản kỹ thuật như yêu cầu xuất xứ nguyên liệu từ Mỹ, ngành dệt may Việt Nam có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Thứ tư: Ngành điện tử

• Các sản phẩm điện tử như điện thoại, linh kiện, máy tính từ Việt Nam có thể bị kiểm soát gắt gao hơn nếu Mỹ xác định rằng có dấu hiệu lách thuế từ Trung Quốc.
• Điều này có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp lớn như Samsung, Intel, LG đang hoạt động tại Việt Nam.

Các biện pháp của Việt Nam để ứng phó với nguy cơ bị áp thuế

Thứ nhất:  Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Việt Nam đang tìm cách mở rộng thị trường xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước khác để giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

Thứ hai: Kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc nguyên liệu

Chính phủ Việt Nam đã và đang siết chặt quy trình kiểm tra xuất xứ hàng hóa, đặc biệt là trong các ngành có nguy cơ bị điều tra lách thuế như thép, gỗ và điện tử.

Thứ ba: Tăng cường hợp tác thương mại với Mỹ

Việt Nam đã tích cực tham gia các cuộc đối thoại kinh tế với Mỹ để giải quyết các vấn đề thương mại một cách hòa bình và tránh các biện pháp trừng phạt mạnh tay.

Thứ tư: Cải thiện chính sách tiền tệ

Việt Nam cam kết minh bạch hơn trong chính sách tiền tệ, tránh các hành động có thể bị coi là thao túng tiền tệ để giữ quan hệ thương mại ổn định với Mỹ.

Thứ năm: Nâng cao năng lực sản xuất nội địa

Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ sản xuất, cải thiện chất lượng sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh để tránh phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc.

Thứ sáu: Đẩy mạnh đàm phán và tham gia các tổ chức quốc tế

Việt Nam có thể sử dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) và các tổ chức như WTO để đàm phán và bảo vệ lợi ích thương mại của mình trước các biện pháp thuế quan của Mỹ.

Kết luận

Mỹ hoàn toàn có thể áp thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam nếu nhận thấy có dấu hiệu mất cân bằng thương mại, gian lận thương mại hoặc thao túng tiền tệ. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến một số ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Để tránh nguy cơ bị áp thuế, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện chuỗi cung ứng, đa dạng hóa thị trường và tăng cường quan hệ ngoại giao với Mỹ để duy trì sự ổn định trong thương mại song phương. Đồng thời, việc đầu tư vào công nghệ sản xuất và hợp tác với các tổ chức quốc tế cũng là những giải pháp quan trọng giúp Việt Nam bảo vệ lợi ích kinh tế trong dài hạn.