Đồng tiền Việt Nam (VND) có bị áp lực mất giá không?

Tỷ giá hối đoái đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và tác động của các cuộc chiến thương mại. Đồng Việt Nam (VND) thường chịu áp lực mất giá do nhiều yếu tố như lạm phát, biến động của thị trường tài chính quốc tế, và chính sách tiền tệ của các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc. Bài viết này sẽ phân tích các nguyên nhân chính dẫn đến áp lực mất giá của VND, tác động đến nền kinh tế Việt Nam, và các giải pháp để duy trì sự ổn định của đồng nội tệ.

Các nguyên nhân khiến VND chịu áp lực mất giá

Thứ nhất: Chính sách tiền tệ của Mỹ

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có ảnh hưởng lớn đến tỷ giá VND thông qua việc điều chỉnh lãi suất đồng USD. Khi Fed tăng lãi suất, dòng vốn đầu tư toàn cầu có xu hướng chảy về Mỹ, khiến đồng USD mạnh lên và gây áp lực mất giá cho VND.

Ví dụ:

• Năm 2022, Fed liên tục tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát, dẫn đến việc VND mất giá khoảng 3-4% so với USD.

Thứ hai: Thâm hụt thương mại và cán cân thanh toán

Việt Nam có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và nhập khẩu. Nếu nhập khẩu tăng mạnh hơn xuất khẩu, cán cân thương mại có thể thâm hụt, tạo áp lực lên tỷ giá.

Ví dụ:

• Năm 2015, khi Việt Nam nhập khẩu nhiều thiết bị máy móc phục vụ đầu tư công nghiệp, cán cân thanh toán chịu áp lực và VND mất giá khoảng 5%.

Thứ ba: Dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và rủi ro rút vốn

Việt Nam thu hút nhiều dòng vốn đầu tư nước ngoài, nhưng nếu các nhà đầu tư rút vốn do bất ổn kinh tế toàn cầu, VND có thể chịu áp lực mất giá.

Ví dụ:

• Khi đại dịch COVID-19 bùng phát năm 2020, dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam giảm, khiến tỷ giá USD/VND tăng lên đáng kể.

Thứ tư: Áp lực từ lạm phát nội địa

Nếu lạm phát tại Việt Nam cao hơn so với các nước khác, giá trị thực của VND sẽ giảm, buộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải điều chỉnh chính sách tỷ giá.

Ví dụ:

• Năm 2008, khi lạm phát Việt Nam lên đến 23%, NHNN buộc phải phá giá VND để duy trì xuất khẩu và cân bằng cán cân thanh toán.

Thứ năm: Ảnh hưởng từ chiến tranh thương mại và căng thẳng địa chính trị

Xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã tác động đến dòng chảy thương mại và tài chính, gây biến động tỷ giá của nhiều nước, bao gồm Việt Nam.

Ví dụ:

• Khi Mỹ áp thuế lên hàng Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp chuyển sản xuất sang Việt Nam, nhưng cũng tạo áp lực lên đồng VND khi dòng vốn đổ vào mạnh mẽ.

Tác động của việc VND mất giá đến nền kinh tế Việt Nam

Thứ nhất: Tích cực – Hỗ trợ xuất khẩu

Khi VND mất giá, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trở nên cạnh tranh hơn do giá rẻ hơn so với hàng hóa từ các nước có đồng tiền mạnh.

Ví dụ:

• Năm 2016, VND giảm giá so với USD, giúp ngành dệt may và thủy sản Việt Nam có lợi thế hơn trên thị trường quốc tế.

Thứ hai: Tiêu cực – Tăng chi phí nhập khẩu

Việt Nam nhập khẩu nhiều nguyên liệu, máy móc từ nước ngoài. Khi VND mất giá, chi phí nhập khẩu tăng, làm gia tăng chi phí sản xuất.

Ví dụ:

• Khi giá trị VND giảm năm 2022, giá xăng dầu nhập khẩu tăng mạnh, đẩy chi phí vận tải và sản xuất lên cao.

Thứ ba: Áp lực lạm phát

Mất giá đồng VND có thể dẫn đến lạm phát khi giá hàng nhập khẩu tăng, ảnh hưởng đến đời sống của người dân.

Ví dụ:

• Năm 2011, VND mất giá khoảng 9%, kéo theo giá thực phẩm và hàng tiêu dùng tăng mạnh, làm giảm sức mua của người dân.

Thứ tư: Ảnh hưởng đến nợ công và doanh nghiệp vay ngoại tệ

Nếu VND mất giá, các khoản nợ công và nợ doanh nghiệp bằng ngoại tệ sẽ tăng, làm gia tăng áp lực trả nợ.

Ví dụ:

• Nhiều doanh nghiệp Việt Nam vay bằng USD, khi VND mất giá, họ phải trả nợ với chi phí cao hơn.

Giải pháp để duy trì sự ổn định của VND

Thứ nhất: Chính sách điều hành linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước

NHNN cần có chính sách điều hành tỷ giá linh hoạt, không để VND mất giá quá nhanh nhưng cũng không duy trì ở mức quá cao so với USD.

Ví dụ:

• NHNN thường xuyên điều chỉnh biên độ tỷ giá để phản ứng kịp thời với biến động kinh tế toàn cầu.

Thứ hai: Kiểm soát lạm phát

Việt Nam cần duy trì chính sách tiền tệ hợp lý để kiềm chế lạm phát, từ đó bảo vệ giá trị VND.

Ví dụ:

• NHNN kiểm soát cung tiền, giữ lãi suất ổn định để hạn chế lạm phát.

Thứ ba: Đẩy mạnh xuất khẩu và cân bằng thương mại

Tăng cường xuất khẩu các mặt hàng có giá trị gia tăng cao để thu hút nguồn ngoại tệ, giảm áp lực tỷ giá.

Ví dụ:

• Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu điện tử và nông sản vào châu Âu và Nhật Bản để cân bằng dòng ngoại tệ.

Thứ tư: Hạn chế rủi ro từ dòng vốn đầu tư nước ngoài

Chính phủ cần có chính sách giữ chân các nhà đầu tư dài hạn, tránh tình trạng rút vốn đột ngột gây sốc tỷ giá.

Ví dụ:

• Việt Nam cải thiện môi trường đầu tư để thu hút vốn FDI bền vững, thay vì chỉ dựa vào dòng vốn ngắn hạn.

Thứ năm: Đẩy mạnh dự trữ ngoại hối

Dự trữ ngoại hối giúp NHNN có công cụ can thiệp khi cần thiết để ổn định tỷ giá.

Ví dụ:

• Năm 2022, Việt Nam có dự trữ ngoại hối khoảng 100 tỷ USD, giúp giảm áp lực mất giá VND.

Kết luận

Đồng VND luôn chịu áp lực mất giá từ nhiều yếu tố như chính sách tiền tệ của Mỹ, biến động dòng vốn đầu tư, và cán cân thương mại. Việc mất giá có thể mang lại lợi ích cho xuất khẩu nhưng cũng gây rủi ro lớn như lạm phát và tăng chi phí nhập khẩu. Do đó, Việt Nam cần thực hiện các chính sách điều hành linh hoạt, kiểm soát lạm phát, và thúc đẩy xuất khẩu để duy trì sự ổn định của đồng nội tệ.