Lạm phát Việt Nam có thể tăng lên do tác động của chiến tranh thuế quan không?

Lạm phát là một trong những yếu tố kinh tế quan trọng có thể bị tác động mạnh bởi các yếu tố bên ngoài, đặc biệt là chiến tranh thuế quan giữa các nền kinh tế lớn. Năm 2025, khi chính quyền Tổng thống Donald Trump áp dụng chính sách thuế quan mới đối với hàng hóa nhập khẩu, bao gồm các sản phẩm từ Trung Quốc và Việt Nam, nền kinh tế Việt Nam có thể chịu những áp lực lớn dẫn đến gia tăng lạm phát. Bài viết này sẽ phân tích những tác động của chiến tranh thuế quan đến lạm phát Việt Nam, cung cấp số liệu cập nhật đến tháng 2/2025 và đưa ra các ví dụ minh họa.

Chiến tranh thuế quan và tác động đến giá cả hàng hóa tại Việt Nam

Thứ nhất: Thuế quan làm tăng giá nguyên liệu đầu vào

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất, đặc biệt là các ngành như dệt may, điện tử, ô tô và chế biến thực phẩm. Khi Mỹ áp thuế cao đối với hàng hóa từ Việt Nam, các doanh nghiệp phải tìm kiếm nguồn nguyên liệu thay thế hoặc chấp nhận mức giá cao hơn, làm tăng chi phí sản xuất.

Ví dụ: Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê Việt Nam vào tháng 2/2025, giá nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc tăng trung bình 12% so với cùng kỳ năm 2024 do ảnh hưởng của thuế quan. Điều này làm giá thành sản xuất trong nước tăng, dẫn đến giá sản phẩm bán ra cũng tăng.

Ngoài ra, ngành công nghiệp sản xuất điện tử – một trong những ngành mũi nhọn của Việt Nam – cũng đang chịu ảnh hưởng nặng nề. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam, giá linh kiện nhập khẩu đã tăng 15% kể từ tháng 1/2025, gây áp lực lớn lên các nhà sản xuất trong nước.

Thứ hai: Tác động đến giá thực phẩm và hàng tiêu dùng

Việt Nam nhập khẩu nhiều nguyên liệu thực phẩm và hàng tiêu dùng từ các thị trường quốc tế. Khi thuế quan gia tăng, chi phí nhập khẩu sẽ tăng lên, đẩy giá hàng hóa tiêu dùng cao hơn.

Ví dụ: Giá thịt bò nhập khẩu từ Mỹ vào Việt Nam đã tăng 18% vào tháng 2/2025 do mức thuế nhập khẩu mới được áp dụng. Điều này ảnh hưởng đến chi phí bữa ăn của người tiêu dùng, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Bên cạnh đó, giá sữa nhập khẩu từ EU và New Zealand cũng tăng 10-12%, khiến giá sữa trong nước leo thang, ảnh hưởng trực tiếp đến các gia đình có con nhỏ.

Tác động của thuế quan đối với tỷ giá và lạm phát

Thứ nhất: Áp lực lên tỷ giá VND/USD

Khi xuất khẩu sang Mỹ gặp khó khăn do thuế quan cao, lượng USD thu về từ xuất khẩu sẽ giảm. Điều này tạo áp lực lên tỷ giá hối đoái, khiến đồng VND mất giá so với USD. Khi VND suy yếu, chi phí nhập khẩu hàng hóa tăng, góp phần làm gia tăng lạm phát.

Ví dụ: Vào đầu tháng 2/2025, tỷ giá USD/VND đã tăng lên mức 25.200 VND/USD so với mức 24.500 VND/USD vào cuối năm 2024. Sự mất giá này làm tăng chi phí nhập khẩu hàng hóa, đặc biệt là xăng dầu và lương thực.

Thứ hai: Giá xăng dầu tăng cao

Xăng dầu là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lạm phát. Khi giá nhập khẩu xăng dầu tăng do ảnh hưởng của thuế quan và tỷ giá, chi phí vận chuyển và sản xuất cũng tăng theo, làm giá hàng hóa tăng trên diện rộng.

Ví dụ: Theo Bộ Công Thương, giá xăng RON 95 tại Việt Nam đã tăng từ 24.000 VND/lít vào cuối năm 2024 lên 27.500 VND/lít vào tháng 2/2025 do tác động từ chiến tranh thuế quan.

Lạm phát gia tăng ảnh hưởng đến kinh tế và đời sống người dân

Thứ nhất: Ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng

Khi giá cả hàng hóa tăng nhanh, thu nhập thực tế của người dân giảm, khiến sức mua yếu đi. Điều này có thể làm giảm tăng trưởng kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ và dịch vụ.

Ví dụ: Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy doanh số bán lẻ trong tháng 2/2025 chỉ tăng 5% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng 9% của năm 2024.

Thứ hai: Tác động đến doanh nghiệp trong nước

Chi phí sản xuất tăng do nguyên liệu đắt đỏ, lãi suất cao hơn và tiêu dùng suy giảm có thể khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn. Một số công ty có thể phải cắt giảm lao động hoặc ngừng hoạt động.

Ví dụ: Theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trong tháng 2/2025, có hơn 2.000 doanh nghiệp phải tạm ngừng hoạt động do chi phí sản xuất tăng cao và sức mua sụt giảm.

Chính sách ứng phó với lạm phát

Thứ nhất:  Kiểm soát giá cả và hỗ trợ doanh nghiệp

Chính phủ có thể áp dụng các biện pháp kiểm soát giá cả, đặc biệt đối với các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, lương thực, thực phẩm, nhằm giảm bớt tác động của lạm phát.

Ví dụ: Chính phủ đã triển khai gói hỗ trợ 10.000 tỷ đồng vào tháng 2/2025 để trợ giá một số mặt hàng thiết yếu nhằm ổn định thị trường.

Thứ hai: Điều chỉnh chính sách tiền tệ

Ngân hàng Nhà nước có thể can thiệp vào thị trường ngoại hối để ổn định tỷ giá, đồng thời kiểm soát cung tiền để giảm áp lực lạm phát.

Ví dụ: Ngân hàng Nhà nước đã bán ra 2 tỷ USD từ dự trữ ngoại hối vào đầu năm 2025 để hỗ trợ tỷ giá, giúp kiềm chế đà tăng giá nhập khẩu.

Thứ ba: Đẩy mạnh sản xuất trong nước

Việc tăng cường sản xuất trong nước và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu sẽ giúp hạn chế tác động của chiến tranh thuế quan lên lạm phát.

Ví dụ: Chính phủ đang khuyến khích doanh nghiệp nội địa mở rộng sản xuất nông sản và công nghiệp hỗ trợ để giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.

Kết luận

Chiến tranh thuế quan năm 2025 do chính quyền Tổng thống Donald Trump khởi xướng đã tạo ra nhiều thách thức đối với nền kinh tế Việt Nam, trong đó có nguy cơ gia tăng lạm phát. Các yếu tố như giá nguyên liệu tăng, tỷ giá biến động và chi phí vận chuyển cao đã khiến giá cả hàng hóa leo thang, ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng và hoạt động sản xuất kinh doanh. Để ứng phó với tình trạng này, Việt Nam cần có các chính sách kiểm soát giá cả, ổn định tỷ giá và đẩy mạnh sản xuất trong nước nhằm hạn chế tác động tiêu cực của cuộc chiến thương mại toàn cầu.