Liệu cuộc chiến thuế quan có khiến các đồng minh Mỹ xa rời Washington không?

Thuế quan là một công cụ quan trọng trong chính sách thương mại của Mỹ, thường được sử dụng để bảo vệ ngành công nghiệp trong nước, giảm thâm hụt thương mại và gây áp lực lên các đối tác thương mại. Tuy nhiên, việc áp thuế lên cả các nước đồng minh có thể làm tổn hại đến quan hệ ngoại giao và kinh tế, khiến một số quốc gia tìm kiếm các đối tác thương mại khác. Bài viết này sẽ phân tích cách chính sách thuế quan của Mỹ ảnh hưởng đến quan hệ với các đồng minh, từ đó xem xét liệu điều này có khiến họ xa rời Washington hay không.

Thứ nhất: Các đồng minh Mỹ bị ảnh hưởng bởi thuế quan

Trong những năm gần đây, chính quyền Mỹ, đặc biệt dưới thời Tổng thống Donald Trump, đã áp đặt nhiều loại thuế quan lên các đồng minh như Liên minh châu Âu (EU), Canada, Mexico, Nhật Bản và Hàn Quốc. Các biện pháp thuế quan chủ yếu nhắm vào:

• Thép và nhôm: Thuế quan 25% đối với thép và 10% đối với nhôm nhập khẩu từ Canada, EU, và các nước khác.
• Ô tô và linh kiện ô tô: Đe dọa áp thuế lên ô tô từ Nhật Bản và EU.
• Hàng hóa tiêu dùng và nông sản: Thuế quan trả đũa từ EU và Canada đối với hàng xuất khẩu của Mỹ, như whiskey, xe máy, và sản phẩm nông nghiệp.

Những chính sách này không chỉ tác động đến thương mại mà còn làm xói mòn lòng tin giữa Mỹ và các đối tác truyền thống.

Thứ hai: Ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ – Liên minh châu Âu

EU là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, nhưng căng thẳng thương mại đã gia tăng sau khi Mỹ áp thuế lên thép và nhôm từ châu Âu vào năm 2018. Để đáp trả, EU đã áp thuế lên hàng hóa Mỹ trị giá hàng tỷ USD, bao gồm xe máy Harley-Davidson, rượu bourbon và nước cam.

Sự căng thẳng này đã thúc đẩy EU tăng cường hợp tác với các đối tác khác. Ví dụ:

• EU – Nhật Bản: Hiệp định Đối tác Kinh tế EU – Nhật Bản (EPA) có hiệu lực vào năm 2019, giúp giảm thuế và mở rộng thương mại giữa hai bên.
• EU – Trung Quốc: EU đã ký kết các thỏa thuận thương mại và đầu tư với Trung Quốc nhằm đa dạng hóa quan hệ kinh tế.

Điều này cho thấy các đồng minh châu Âu đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Mỹ và xây dựng các liên minh thương mại mới.

Thứ ba: Quan hệ Mỹ – Canada và Mexico

Canada và Mexico là hai đối tác quan trọng của Mỹ, đặc biệt thông qua Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) và sau này là Hiệp định Mỹ – Mexico – Canada (USMCA). Tuy nhiên, việc Mỹ áp thuế lên thép và nhôm nhập khẩu từ hai nước này vào năm 2018 đã gây căng thẳng nghiêm trọng.

• Canada đã trả đũa bằng cách áp thuế lên hàng hóa Mỹ trị giá 16,6 tỷ USD, bao gồm rượu bourbon, giấy in và thực phẩm chế biến.
• Mexico áp thuế lên nông sản Mỹ như thịt lợn và táo, gây khó khăn cho nông dân Mỹ.

Dù USMCA đã được ký kết để thay thế NAFTA, nhưng những mâu thuẫn thương mại vẫn khiến Canada và Mexico tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Mỹ. Canada đã đàm phán các hiệp định thương mại với EU (CETA) và khu vực châu Á – Thái Bình Dương (CPTPP) để mở rộng thị trường xuất khẩu.

Thứ tư: Quan hệ Mỹ – Nhật Bản và Hàn Quốc

Nhật Bản và Hàn Quốc là hai đồng minh quan trọng của Mỹ ở châu Á, nhưng chính sách thuế quan của Mỹ cũng gây ra những rạn nứt trong quan hệ.

• Nhật Bản: Việc Mỹ đe dọa áp thuế lên ô tô Nhật Bản đã khiến Tokyo lo lắng. Nhật Bản đã ký Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mà không có Mỹ, đồng thời tăng cường quan hệ thương mại với EU và Trung Quốc.
• Hàn Quốc: Mỹ đã gây áp lực buộc Hàn Quốc phải tái đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do Mỹ – Hàn (KORUS). Trong khi đó, Hàn Quốc đã ký hiệp định thương mại với EU và các nước ASEAN để đa dạng hóa quan hệ kinh tế.

Thứ năm: Các tác động địa chính trị

Chính sách thuế quan của Mỹ không chỉ ảnh hưởng đến thương mại mà còn có thể tác động đến các liên minh chiến lược. Khi các đồng minh cảm thấy bị tổn thương bởi các biện pháp kinh tế của Mỹ, họ có thể tìm kiếm các quan hệ khác để giảm sự phụ thuộc vào Washington.

Ví dụ:

• EU và Trung Quốc đã tăng cường hợp tác trong các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu và thương mại.
• Canada và châu Á: Canada đã mở rộng quan hệ với Nhật Bản và các nước ASEAN để tìm kiếm thị trường mới.
• Nhật Bản và Ấn Độ: Nhật Bản đã tăng cường quan hệ kinh tế và quốc phòng với Ấn Độ như một phần của chiến lược giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Thứ sáu: Mỹ có thể làm gì để giữ vững liên minh?

Để tránh làm tổn hại thêm quan hệ với các đồng minh, Mỹ có thể thực hiện một số biện pháp sau:

• Giảm bớt các biện pháp thuế quan đối với đồng minh, đặc biệt là các nước có quan hệ chiến lược quan trọng.
• Thúc đẩy hợp tác thương mại đa phương, thay vì áp dụng các biện pháp đơn phương.
• Tái cam kết với các tổ chức thương mại quốc tế, như Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để xây dựng cơ chế thương mại công bằng.
• Tăng cường đối thoại ngoại giao để tránh các xung đột thương mại không cần thiết.

Kết luận

Chính sách thuế quan của Mỹ đã gây ra những tác động lớn đối với quan hệ với các đồng minh. Mặc dù mục đích ban đầu là bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia, nhưng việc áp thuế lên cả những đối tác thân thiết có thể gây phản tác dụng, khiến họ tìm kiếm các quan hệ thương mại và chiến lược mới để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ. Nếu Washington không điều chỉnh chính sách một cách hợp lý, sự xa rời của các đồng minh có thể làm suy yếu vị thế của Mỹ trên trường quốc tế, ảnh hưởng đến cả kinh tế lẫn địa chính trị trong dài hạn.