Mỹ có thể bị cô lập trên trường quốc tế vì cuộc chiến thuế quan không?

Cuộc chiến thuế quan của Mỹ, đặc biệt dưới thời chính quyền Donald Trump, đã đặt ra nhiều thách thức đối với quan hệ thương mại quốc tế. Chính sách thuế quan nhằm bảo vệ nền kinh tế nội địa và giảm thâm hụt thương mại, nhưng đồng thời cũng làm gia tăng căng thẳng với các đồng minh và đối tác kinh tế. Việc áp đặt thuế quan rộng rãi có thể dẫn đến sự cô lập của Mỹ trên trường quốc tế khi các nước khác tìm cách giảm phụ thuộc vào nền kinh tế Mỹ và thiết lập các liên minh thương mại thay thế.

 Ảnh hưởng của thuế quan đến quan hệ quốc tế

Thứ nhất: Suy giảm quan hệ với Liên minh châu Âu (EU)

EU là một trong những đối tác thương mại quan trọng nhất của Mỹ, nhưng các chính sách thuế quan đã làm tổn hại đến mối quan hệ này. Khi Mỹ áp thuế lên thép và nhôm nhập khẩu từ EU vào năm 2018, EU đã trả đũa bằng cách áp thuế lên hàng hóa Mỹ như xe máy Harley-Davidson, rượu bourbon và nước cam.

Ví dụ:

• Hiệp định thương mại EU – Nhật Bản (EPA) được ký kết vào năm 2019 giúp giảm thuế nhập khẩu giữa hai bên, làm giảm sự phụ thuộc của EU vào thương mại với Mỹ.
• EU – Trung Quốc: EU tăng cường hợp tác với Trung Quốc trong các lĩnh vực như đầu tư và thương mại để đối phó với chính sách bảo hộ của Mỹ.

Thứ hai: Quan hệ căng thẳng với Canada và Mexico

Canada và Mexico là hai đối tác chính của Mỹ trong Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), sau này được thay thế bởi Hiệp định Mỹ – Mexico – Canada (USMCA). Tuy nhiên, thuế quan Mỹ áp đặt lên thép và nhôm từ Canada và Mexico đã khiến quan hệ trở nên căng thẳng.

Ví dụ:

• Canada đã áp thuế trả đũa lên các sản phẩm của Mỹ trị giá hàng tỷ USD, bao gồm thực phẩm chế biến và giấy in.
• Mexico cũng áp thuế lên thịt lợn và nông sản Mỹ, gây ảnh hưởng lớn đến nông dân Mỹ.

Dù USMCA đã được ký kết, nhưng những tổn thất từ cuộc chiến thuế quan đã khiến Canada và Mexico tìm kiếm thêm đối tác thương mại khác, chẳng hạn như hiệp định CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương).

Thứ ba: Ảnh hưởng đến quan hệ với Trung Quốc

Cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung là một trong những điểm nhấn của chính sách thuế quan dưới thời Trump. Mỹ áp thuế lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, khiến Bắc Kinh trả đũa bằng các biện pháp tương tự.

Ví dụ:

• Xuất khẩu đậu nành của Mỹ sang Trung Quốc giảm mạnh, khiến nông dân Mỹ gặp khó khăn.
• Các công ty công nghệ như Apple và Tesla gặp trở ngại trong hoạt động sản xuất và kinh doanh tại Trung Quốc.

Trung Quốc đã phản ứng bằng cách tăng cường quan hệ thương mại với EU, Nga và các nước đang phát triển để giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

Sự trỗi dậy của các liên minh thương mại thay thế

Khi Mỹ áp dụng chính sách bảo hộ, các nước khác đã tìm cách thiết lập và củng cố các hiệp định thương mại để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Thứ nhất: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)

Sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), 11 quốc gia còn lại đã tiếp tục ký kết CPTPP mà không có Mỹ. Hiệp định này giúp tăng cường thương mại giữa các nước thành viên như Nhật Bản, Canada, Úc và Việt Nam mà không cần đến sự tham gia của Mỹ.

Thứ hai: Hiệp định Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)

Hiệp định này bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước ASEAN, tạo ra một khu vực thương mại tự do lớn mà Mỹ không tham gia. Điều này giúp các nước châu Á giảm phụ thuộc vào thương mại với Mỹ.

Thứ ba: EU tăng cường quan hệ với châu Á

EU đã ký kết hiệp định thương mại tự do với Nhật Bản, Việt Nam và các nước khác để mở rộng thị trường và giảm ảnh hưởng từ các chính sách thuế quan của Mỹ.

Ảnh hưởng đến vị thế địa chính trị của Mỹ

Việc bị cô lập trong thương mại có thể ảnh hưởng đến vị thế địa chính trị của Mỹ. Nếu các đồng minh chuyển hướng sang các đối tác khác, vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ có thể bị suy yếu.

Thứ nhất: Giảm ảnh hưởng của Mỹ trong các tổ chức kinh tế quốc tế

Khi Mỹ áp dụng chính sách bảo hộ, ảnh hưởng của nước này trong các tổ chức như WTO và G20 có thể bị suy giảm, trong khi các nước khác như Trung Quốc có thể gia tăng ảnh hưởng.

Thứ hai: Sự dịch chuyển quyền lực kinh tế

Nếu các nước khác tiếp tục ký kết các hiệp định thương mại mà không có sự tham gia của Mỹ, dòng chảy thương mại và đầu tư toàn cầu có thể thay đổi theo hướng bất lợi cho nền kinh tế Mỹ.

 Mỹ có thể làm gì để tránh bị cô lập?

Thứ nhất: Giảm bớt thuế quan đối với đồng minh, thay vì áp dụng các biện pháp đơn phương.

Thứ hai: Thúc đẩy đàm phán thương mại đa phương, thay vì đối đầu trực tiếp với nhiều đối tác cùng một lúc.

Thứ ba: Tái cam kết với các tổ chức thương mại quốc tế, như WTO để xây dựng cơ chế thương mại công bằng.

Thứ tư: Xây dựng lại quan hệ với EU, Canada và các nước châu Á để duy trì vị thế lãnh đạo kinh tế toàn cầu.

Kết luận

Chính sách thuế quan của Mỹ đã gây ra những căng thẳng thương mại với nhiều đối tác và đồng minh, dẫn đến nguy cơ bị cô lập trên trường quốc tế. Khi các nước khác tìm kiếm các liên minh thương mại thay thế, ảnh hưởng kinh tế và địa chính trị của Mỹ có thể bị suy yếu. Để tránh điều này, Mỹ cần có chiến lược điều chỉnh chính sách thương mại một cách hợp lý, nhằm duy trì vai trò lãnh đạo toàn cầu và bảo vệ lợi ích kinh tế dài hạn.