Mỹ có thể đánh mất vị thế lãnh đạo kinh tế thế giới do thuế quan không?

Mỹ từ lâu đã giữ vai trò lãnh đạo trong nền kinh tế toàn cầu nhờ vào quy mô nền kinh tế, ảnh hưởng của đồng USD, vai trò trung tâm của các tổ chức tài chính lớn, và sự thống trị của các công ty đa quốc gia. Tuy nhiên, trong bối cảnh chiến tranh thương mại và chính sách thuế quan bảo hộ gia tăng, vị thế này đang bị thách thức nghiêm trọng. Bài viết này sẽ phân tích ảnh hưởng của thuế quan đến nền kinh tế Mỹ và khả năng mất đi vị thế lãnh đạo kinh tế toàn cầu.

Vai trò lãnh đạo kinh tế của Mỹ

Mỹ không chỉ là nền kinh tế lớn nhất thế giới với GDP đạt hơn 25 nghìn tỷ USD vào năm 2023, mà còn là trung tâm của thương mại quốc tế, tài chính và công nghệ. Các yếu tố giúp Mỹ duy trì vị thế lãnh đạo bao gồm:

Thứ nhất – Sự ảnh hưởng của đồng USD: Là đồng tiền dự trữ chính của thế giới, chiếm khoảng 60% dự trữ ngoại hối toàn cầu.

Thứ hai – Hệ thống tài chính mạnh mẽ: Các tổ chức tài chính như Cục Dự trữ Liên bang (Fed), Phố Wall và các ngân hàng lớn có tầm ảnh hưởng toàn cầu.

Thứ ba – Công nghệ và đổi mới: Mỹ là quê hương của những tập đoàn công nghệ lớn như Apple, Microsoft, Amazon và Google.

Thứ tư – Quan hệ thương mại quốc tế rộng lớn: Mỹ có các thỏa thuận thương mại quan trọng với nhiều nước, giúp duy trì dòng chảy thương mại ổn định.

Thuế quan ảnh hưởng như thế nào đến vị thế của Mỹ?

Chính sách thuế quan bảo hộ, đặc biệt dưới thời Tổng thống Donald Trump và tiếp tục trong một số chính sách sau này, đã gây ra những hệ lụy lớn đối với nền kinh tế Mỹ. Các biện pháp thuế quan chủ yếu nhằm vào Trung Quốc và các đối tác thương mại khác có thể làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Mỹ theo nhiều cách:

Thứ nhất: Suy giảm thương mại và tăng chi phí sản xuất

Việc áp đặt thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu làm tăng chi phí sản xuất và giá tiêu dùng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế nội địa. Ví dụ:

• Thuế quan 25% đối với thép và 10% đối với nhôm vào năm 2018 đã khiến chi phí sản xuất của các ngành công nghiệp như ô tô và hàng không tăng cao.
• Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung khiến xuất khẩu đậu nành của Mỹ sang Trung Quốc giảm mạnh, gây thiệt hại hàng tỷ USD cho nông dân Mỹ.
• Các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Mỹ chịu áp lực chi phí nguyên vật liệu gia tăng, làm giảm lợi nhuận và năng lực cạnh tranh.

Thứ hai:  Sự dịch chuyển của các chuỗi cung ứng toàn cầu

Nhiều doanh nghiệp đa quốc gia đã điều chỉnh chuỗi cung ứng để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ, làm suy yếu vị thế trung tâm của nước này trong thương mại toàn cầu. Ví dụ:

• Apple đã mở rộng sản xuất tại Ấn Độ và Việt Nam để tránh thuế quan đối với hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc.
• Nhiều công ty công nghệ đã tìm cách di dời sản xuất khỏi Mỹ để tránh chi phí cao hơn từ thuế nhập khẩu linh kiện.
• Các công ty châu Âu và châu Á tăng cường giao dịch nội khối để giảm sự lệ thuộc vào thị trường Mỹ.

Thứ ba: Ảnh hưởng đến đồng USD và hệ thống tài chính

Một trong những tác động gián tiếp nhưng quan trọng nhất của chính sách thuế quan là ảnh hưởng đến đồng USD và sự thống trị của hệ thống tài chính Mỹ.

• Khi các nước tìm cách tránh phụ thuộc vào thương mại với Mỹ, họ có thể tăng cường sử dụng các đồng tiền khác thay vì USD.
• Trung Quốc và Nga đã đẩy mạnh thanh toán thương mại bằng Nhân dân tệ và Euro để giảm sự phụ thuộc vào USD.
• Các tổ chức tài chính lớn trên thế giới đang tìm kiếm các phương án thay thế hệ thống SWIFT do Mỹ kiểm soát.

Sự trỗi dậy của các nền kinh tế khác

Sự bất ổn do thuế quan của Mỹ đã tạo cơ hội cho các nền kinh tế khác củng cố vị thế của mình. Đặc biệt:

Thứ nhất – Trung Quốc: Với sáng kiến “Vành đai và Con đường”, Trung Quốc đã mở rộng ảnh hưởng kinh tế của mình ở châu Á, châu Phi và châu Âu.

Thứ hai – Liên minh châu Âu (EU): Đã ký kết nhiều thỏa thuận thương mại mới, bao gồm Hiệp định với Nhật Bản và Canada, giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Thứ ba – Hiệp định RCEP: Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực do Trung Quốc dẫn đầu có thể làm suy giảm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Thứ tư – Ấn Độ và Đông Nam Á: Các nền kinh tế đang phát triển này đang thu hút đầu tư và thay thế một phần vai trò của Mỹ trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Mỹ có thể duy trì vị thế lãnh đạo kinh tế không?

Mặc dù thuế quan đã gây ra nhiều tác động tiêu cực, Mỹ vẫn có thể duy trì vị thế lãnh đạo nếu có các biện pháp phù hợp:

Thứ nhất – Cải thiện quan hệ thương mại: Tái tham gia các hiệp định thương mại đa phương như CPTPP có thể giúp Mỹ duy trì ảnh hưởng.

Thứ hai – Đầu tư vào công nghệ và đổi mới: Giữ vững vị thế dẫn đầu trong công nghệ là một yếu tố quan trọng để duy trì sức mạnh kinh tế.

Thứ ba – Giảm thiểu xung đột thương mại: Tìm kiếm các giải pháp đàm phán thay vì các biện pháp trừng phạt có thể giúp ổn định nền kinh tế toàn cầu.

Thứ tư – Nâng cao năng lực sản xuất nội địa: Đầu tư vào sản xuất trong nước và cơ sở hạ tầng có thể giúp Mỹ duy trì lợi thế cạnh tranh.

Kết luận

Thuế quan đã gây ra những tác động đáng kể đến nền kinh tế Mỹ và có thể làm suy yếu vị thế lãnh đạo của nước này nếu không có các biện pháp điều chỉnh phù hợp. Tuy nhiên, với sức mạnh kinh tế, công nghệ và tài chính, Mỹ vẫn có thể duy trì vai trò lãnh đạo nếu thực hiện các chính sách thương mại linh hoạt và thích ứng với xu hướng toàn cầu. Việc cân bằng giữa bảo hộ kinh tế và hợp tác thương mại quốc tế sẽ quyết định liệu Mỹ có thể tiếp tục giữ vững vị thế lãnh đạo hay không.