Nếu các doanh nghiệp lớn của Mỹ rút khỏi Việt Nam, tác động sẽ ra sao?

Các doanh nghiệp Mỹ đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, góp phần vào xuất khẩu, tạo việc làm và thúc đẩy công nghệ. Tuy nhiên, nếu căng thẳng thương mại Mỹ – Trung kéo dài hoặc chính sách thương mại thay đổi, các công ty lớn của Mỹ có thể rút khỏi Việt Nam, gây ra những tác động sâu rộng. Bài viết này sẽ phân tích hậu quả của kịch bản này và đưa ra các giải pháp để Việt Nam ứng phó.

Tác động tiêu cực khi doanh nghiệp Mỹ rút khỏi Việt Nam

Thứ nhất: Mất việc làm quy mô lớn

Các tập đoàn lớn như Intel, Apple, Nike và Microsoft đã đầu tư hàng tỷ USD vào Việt Nam, tạo hàng trăm nghìn việc làm. Nếu các doanh nghiệp này rút khỏi Việt Nam, nền kinh tế sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ví dụ:

• Intel hiện có nhà máy lắp ráp và thử nghiệm trị giá hơn 1,5 tỷ USD tại TP. Hồ Chí Minh, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Nếu rút khỏi Việt Nam, nhiều công nhân sẽ mất việc.
• Nike, một trong những nhà sản xuất giày dép lớn nhất tại Việt Nam, sử dụng hơn 500.000 lao động. Nếu dịch chuyển sản xuất sang quốc gia khác, tình trạng thất nghiệp sẽ tăng cao.

Thứ hai: Sụt giảm xuất khẩu

Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như điện tử, dệt may, giày dép và linh kiện công nghệ phụ thuộc vào các doanh nghiệp Mỹ. Nếu các công ty này rời đi, giá trị xuất khẩu sẽ giảm mạnh.

Ví dụ:

• Việt Nam là nhà sản xuất chính của AirPods và MacBook cho Apple. Nếu Apple dịch chuyển sản xuất sang Ấn Độ hoặc Mexico, xuất khẩu công nghệ của Việt Nam sẽ sụt giảm nghiêm trọng.
• Doanh thu xuất khẩu của ngành dệt may có thể giảm mạnh nếu các thương hiệu lớn của Mỹ như Nike và Adidas rời đi.

Thứ ba: Giảm thu hút đầu tư nước ngoài

Sự rút lui của các doanh nghiệp Mỹ có thể làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư khác, khiến Việt Nam mất đi nguồn vốn FDI quan trọng.

Ví dụ:

• Nếu Intel rút khỏi Việt Nam, các công ty công nghệ khác có thể e ngại và tìm kiếm thị trường khác như Malaysia hoặc Thái Lan để đầu tư.

Thứ tư: Ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng nội địa

Các doanh nghiệp Mỹ không chỉ trực tiếp đóng góp vào nền kinh tế mà còn hỗ trợ hàng loạt doanh nghiệp Việt Nam thông qua chuỗi cung ứng. Việc rút đi sẽ làm gián đoạn các ngành công nghiệp phụ trợ.

Ví dụ:

• Các nhà cung ứng linh kiện cho Apple tại Việt Nam có thể mất hợp đồng nếu Apple chuyển sản xuất sang nước khác.
• Các công ty vận tải, kho bãi, logistics phục vụ doanh nghiệp Mỹ sẽ chịu tác động lớn.

Thứ năm: Ảnh hưởng đến vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Việt Nam đã trở thành trung tâm sản xuất quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu nhờ sự hiện diện của các tập đoàn Mỹ. Nếu các công ty này rút đi, Việt Nam có thể mất lợi thế cạnh tranh vào tay các nước khác.

Ví dụ:

• Trong cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, nhiều công ty chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam. Tuy nhiên, nếu xu hướng dịch chuyển tiếp tục sang Ấn Độ hoặc Indonesia, Việt Nam có thể bị bỏ lại phía sau.

Giải pháp để ứng phó với nguy cơ rút lui của doanh nghiệp Mỹ

Thứ nhất: Đa dạng hóa nguồn đầu tư

Việt Nam cần thu hút thêm các nhà đầu tư từ EU, Nhật Bản, Hàn Quốc để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Ví dụ:

• Hiệp định EVFTA giúp Việt Nam mở rộng hợp tác với châu Âu, thu hút các công ty như Bosch, Siemens.
• Samsung và LG đã đầu tư mạnh vào Việt Nam, giúp giảm thiểu rủi ro khi các công ty Mỹ rút đi.

Thứ hai: Phát triển ngành công nghiệp nội địa

Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong nước phát triển công nghệ, sản xuất linh kiện để giảm sự phụ thuộc vào các tập đoàn nước ngoài.

Ví dụ:

• Chính phủ có thể hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa như VinFast, BKAV phát triển chuỗi cung ứng độc lập.

Thứ ba: Cải thiện môi trường đầu tư

Việt Nam cần cải cách thủ tục hành chính, nâng cấp hạ tầng và cải thiện môi trường kinh doanh để giữ chân các doanh nghiệp nước ngoài.

Ví dụ:

• Đầu tư vào các dự án như sân bay Long Thành, cảng biển Cái Mép – Thị Vải để nâng cao năng lực logistics.

Thứ tư: Thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực

Tăng cường đào tạo lao động có tay nghề cao để nâng cao năng suất và cạnh tranh với các quốc gia khác.

Ví dụ:

• Các chương trình hợp tác với doanh nghiệp để đào tạo kỹ sư, công nhân lành nghề trong ngành công nghệ, điện tử.

Kết luận

Việc các doanh nghiệp lớn của Mỹ rút khỏi Việt Nam sẽ gây ra những tác động nghiêm trọng đến thị trường lao động, xuất khẩu, chuỗi cung ứng và vị thế của Việt Nam trong nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, bằng cách đa dạng hóa nguồn đầu tư, phát triển công nghiệp nội địa, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao chất lượng nhân lực, Việt Nam có thể giảm thiểu rủi ro và duy trì sự phát triển bền vững.