Cuộc chiến thuế quan có làm tăng áp lực nợ công của Mỹ không?

Nợ công của Mỹ đã là một vấn đề gây tranh cãi trong nhiều năm, đặc biệt trong bối cảnh chi tiêu chính phủ gia tăng và nguồn thu ngân sách bị ảnh hưởng bởi các chính sách kinh tế. Một trong những yếu tố có thể làm trầm trọng thêm áp lực nợ công là thuế quan. Bài viết này sẽ phân tích tác động của thuế quan đối với nợ công của Mỹ, đưa ra các ví dụ minh họa và đánh giá khả năng Mỹ phải đối mặt với những hậu quả tài chính nghiêm trọng hơn trong dài hạn.

Cơ chế tác động của thuế quan đến nợ công

Thứ nhất: Giảm thu ngân sách từ thương mại quốc tế

Thuế quan nhằm mục đích bảo vệ sản xuất trong nước nhưng cũng có thể làm giảm khối lượng thương mại quốc tế, từ đó ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách.

Ví dụ:

• Theo báo cáo của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung trong giai đoạn 2018-2019 khiến doanh thu từ thuế quan không bù đắp được tổn thất do giảm kim ngạch nhập khẩu và xuất khẩu.
• Chính phủ Mỹ đã thu được hơn 79 tỷ USD từ thuế quan trong năm 2019 nhưng đồng thời mất đi hàng trăm tỷ USD từ sự suy giảm thương mại và tăng trưởng kinh tế chậm lại.

Thứ hai: Suy giảm tăng trưởng kinh tế

Khi thuế quan làm gia tăng chi phí sản xuất và tiêu dùng, nó có thể làm suy yếu nền kinh tế, khiến GDP giảm tốc và từ đó ảnh hưởng đến nguồn thu thuế của chính phủ.

Ví dụ:

• Một nghiên cứu của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (NBER) chỉ ra rằng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung có thể khiến GDP Mỹ giảm khoảng 0,6% mỗi năm nếu không có điều chỉnh chính sách.
• Sự suy giảm GDP làm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân, buộc chính phủ phải vay mượn nhiều hơn để bù đắp thâm hụt ngân sách.

Thứ ba: Gia tăng chi tiêu hỗ trợ các ngành bị ảnh hưởng

Chính phủ Mỹ thường có xu hướng hỗ trợ các ngành bị ảnh hưởng bởi thuế quan bằng các gói cứu trợ tài chính, làm gia tăng chi tiêu và tăng nợ công.

Ví dụ:

• Trong giai đoạn 2018-2020, chính phủ Mỹ đã chi hơn 28 tỷ USD để trợ cấp cho nông dân bị ảnh hưởng bởi thuế quan Trung Quốc đối với nông sản Mỹ.
• Nhiều ngành công nghiệp khác, như sản xuất ô tô và công nghệ, cũng yêu cầu hỗ trợ tài chính từ chính phủ để đối phó với sự gián đoạn chuỗi cung ứng.

Thứ tư: Lãi suất và chi phí vay tăng cao

Khi nợ công tăng lên, chính phủ Mỹ phải phát hành nhiều trái phiếu hơn để tài trợ cho thâm hụt ngân sách. Điều này có thể dẫn đến chi phí vay cao hơn do lãi suất trái phiếu chính phủ tăng.

Ví dụ:

• Khi cuộc chiến thương mại leo thang, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm có những giai đoạn tăng lên trên 3% do lo ngại về sự gia tăng nợ công.
• Chi phí lãi vay của chính phủ Mỹ có thể tăng thêm hàng trăm tỷ USD nếu xu hướng vay nợ tiếp tục trong môi trường lãi suất cao.

Thứ năm: Tác động đến thị trường lao động

Thuế quan có thể gây mất việc làm trong các ngành xuất khẩu hoặc doanh nghiệp phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. Khi thất nghiệp tăng, chính phủ phải chi thêm cho các chương trình hỗ trợ như trợ cấp thất nghiệp, làm tăng áp lực lên ngân sách.

Hậu quả dài hạn của thuế quan đối với nợ công Mỹ

Thứ nhất: Thâm hụt ngân sách gia tăng

Nếu thuế quan không mang lại nguồn thu đủ lớn để bù đắp cho sự suy giảm kinh tế và chi tiêu bổ sung, thâm hụt ngân sách sẽ tiếp tục mở rộng.

Thứ hai: Áp lực lên đồng USD và thị trường tài chính

Khi nợ công tăng nhanh, niềm tin vào đồng USD và thị trường trái phiếu Mỹ có thể bị ảnh hưởng, gây ra những biến động trên thị trường tài chính toàn cầu.

Thứ ba: Khả năng giảm mức xếp hạng tín dụng quốc gia

Nhiều tổ chức xếp hạng tín dụng như Moody’s, S&P có thể hạ xếp hạng tín dụng của Mỹ nếu nợ công tiếp tục tăng không kiểm soát, làm tăng chi phí vay của chính phủ.

Giải pháp giảm áp lực nợ công từ thuế quan

Thứ nhất – Cải cách chính sách thương mại: Giảm sự phụ thuộc vào thuế quan và thúc đẩy các hiệp định thương mại tự do để duy trì dòng thu ngân sách ổn định.

Thứ hai – Kiểm soát chi tiêu: Hạn chế các gói trợ cấp quá lớn cho các ngành bị ảnh hưởng để tránh tăng thêm gánh nặng nợ công.

Thứ ba – Tăng cường thuế doanh nghiệp và cá nhân: Nếu cần thiết, chính phủ có thể điều chỉnh chính sách thuế để bù đắp thâm hụt ngân sách.

Thứ tư – Đẩy mạnh đầu tư vào các ngành có lợi thế cạnh tranh: Nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà không phụ thuộc vào các biện pháp bảo hộ thông qua thuế quan.

Kịch bản dài hạn và kết luận

Thứ nhất: Nếu Mỹ tiếp tục chính sách thuế quan cao, nền kinh tế có thể rơi vào vòng xoáy suy giảm tăng trưởng – nợ công tăng cao hơn.

Thứ hai: Nếu Mỹ điều chỉnh chính sách thuế quan một cách linh hoạt, như thông qua các hiệp định thương mại tự do hoặc miễn giảm thuế quan có chọn lọc, áp lực nợ công có thể giảm.

Thứ ba: Kịch bản nếu các quốc gia khác đáp trả bằng biện pháp thuế quan trả đũa, làm giảm xuất khẩu của Mỹ và khiến nền kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn.

Thuế quan có thể tạo ra những tác động không mong muốn đối với nợ công Mỹ, từ việc suy giảm tăng trưởng kinh tế đến gia tăng chi tiêu chính phủ. Nếu không có các chính sách cân bằng hợp lý, Mỹ có thể phải đối mặt với áp lực tài chính ngày càng lớn trong dài hạn. Vì vậy, chính phủ cần có những chiến lược hiệu quả để giảm thiểu tác động tiêu cực của thuế quan và kiểm soát nợ công một cách bền vững.