Việt Nam có thể bị coi là điểm trung chuyển hàng Trung Quốc để né thuế không?

Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã làm gia tăng lo ngại về việc hàng hóa Trung Quốc được trung chuyển qua Việt Nam để tránh thuế quan của Mỹ. Điều này có thể khiến Việt Nam đối mặt với các biện pháp trừng phạt thương mại nếu Mỹ xác định được hành vi lách thuế. Bài viết này sẽ phân tích khả năng Việt Nam bị coi là điểm trung chuyển, các hệ quả có thể xảy ra, và biện pháp ứng phó.

Các nguyên nhân khiến Việt Nam bị nghi ngờ là điểm trung chuyển hàng Trung Quốc

Thứ nhất: Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung

Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã khiến nhiều doanh nghiệp Trung Quốc tìm cách lách thuế bằng cách sử dụng Việt Nam làm điểm trung chuyển. Khi Mỹ áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc, nhiều công ty có xu hướng đưa sản phẩm sang Việt Nam để dán nhãn “Made in Vietnam” trước khi xuất khẩu sang Mỹ.

Thứ hai: Tăng trưởng xuất khẩu bất thường

Trong một số ngành như điện tử, thép, gỗ và dệt may, xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ đã tăng mạnh trong những năm gần đây. Điều này đặt ra nghi vấn liệu có sự gia tăng thực sự trong sản xuất nội địa hay chỉ đơn thuần là việc tái xuất hàng hóa từ Trung Quốc.

Thứ ba:  Nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc quá lớn

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc. Khi tỷ lệ nhập khẩu nguyên liệu từ Trung Quốc quá cao, Mỹ có thể nghi ngờ rằng hàng hóa Việt Nam thực chất có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Thứ tư: Các cuộc điều tra của Mỹ

Mỹ đã tiến hành nhiều cuộc điều tra về việc gian lận xuất xứ hàng hóa từ Việt Nam. Một số công ty bị phát hiện đã cố tình thay đổi nhãn mác hoặc chỉ thực hiện công đoạn lắp ráp đơn giản tại Việt Nam để hợp thức hóa xuất xứ.

Ví dụ về các ngành hàng bị nghi ngờ

Thứ nhất: Ngành thép

• Năm 2019, Mỹ đã áp thuế lên thép Việt Nam có nguồn gốc Trung Quốc với mức thuế lên đến 456%.
• Bộ Thương mại Mỹ kết luận rằng một số doanh nghiệp Việt Nam nhập khẩu thép từ Trung Quốc, thực hiện gia công đơn giản, rồi xuất khẩu sang Mỹ để tránh thuế quan.

Thứ hai: Ngành gỗ

• Năm 2020, Mỹ đã mở cuộc điều tra về việc một số doanh nghiệp Việt Nam nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Trung Quốc và dán nhãn xuất xứ Việt Nam trước khi xuất sang Mỹ.
• Kết quả điều tra khiến một số sản phẩm gỗ Việt Nam bị áp thuế bổ sung.

Thứ ba: Ngành điện tử

• Xuất khẩu linh kiện điện tử từ Việt Nam sang Mỹ tăng vọt sau khi Mỹ áp thuế lên Trung Quốc.
• Một số doanh nghiệp bị phát hiện chỉ lắp ráp đơn giản hoặc thay đổi bao bì tại Việt Nam để hợp thức hóa xuất xứ.

Thư tư: Ngành dệt may và da giày

• Mỹ nghi ngờ một số doanh nghiệp Việt Nam nhập vải và nguyên liệu từ Trung Quốc nhưng ghi xuất xứ Việt Nam để hưởng thuế suất ưu đãi.
• Nếu Mỹ xác định được hành vi này, các sản phẩm dệt may và da giày từ Việt Nam có thể bị áp thuế cao hơn.

 Hậu quả nếu Việt Nam bị xác định là điểm trung chuyển hàng Trung Quốc

Thứ nhất: Nguy cơ bị áp thuế cao

• Nếu Mỹ xác định Việt Nam là điểm trung chuyển, hàng hóa Việt Nam có thể bị áp thuế tương tự như hàng Trung Quốc.
• Điều này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu của Việt Nam.

Thứ hai: Mất lòng tin từ đối tác thương mại

• Việc bị nghi ngờ lách thuế có thể làm giảm uy tín của Việt Nam trên thị trường quốc tế.
• Các đối tác thương mại khác như EU, Nhật Bản có thể thắt chặt kiểm soát đối với hàng hóa Việt Nam.

Thứ ba: Ảnh hưởng đến FDI

• Các công ty đa quốc gia có thể lo ngại về rủi ro chính sách và giảm đầu tư vào Việt Nam.
• Các tập đoàn lớn như Samsung, Intel có thể điều chỉnh kế hoạch mở rộng sản xuất tại Việt Nam.

Giải pháp ứng phó của Việt Nam

Thứ nhất: Kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc hàng hóa

• Chính phủ Việt Nam cần tăng cường kiểm tra xuất xứ hàng hóa và yêu cầu các doanh nghiệp chứng minh nguồn gốc nguyên liệu hợp pháp.
• Cơ quan chức năng có thể sử dụng công nghệ blockchain hoặc các hệ thống truy xuất nguồn gốc để giám sát dòng chảy hàng hóa.

Thứ hai: Hợp tác với Mỹ trong điều tra thương mại

• Việt Nam có thể hợp tác với Mỹ để cung cấp dữ liệu về sản xuất và xuất khẩu nhằm chứng minh tính minh bạch của nền kinh tế.
• Việc tham gia đối thoại thường xuyên với phía Mỹ có thể giúp tránh các biện pháp trừng phạt mạnh tay.

Thứ ba: Đẩy mạnh sản xuất nội địa

• Giảm phụ thuộc vào nguyên liệu từ Trung Quốc bằng cách khuyến khích phát triển chuỗi cung ứng nội địa.
• Đầu tư vào công nghệ và chuyển đổi số để tăng tính cạnh tranh của hàng Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Thứ tư: Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

• Việt Nam cần mở rộng thị trường sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc để giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
• Tận dụng các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA để tiếp cận các thị trường tiềm năng.

Thứ năm: Ban hành các quy định nghiêm ngặt về nhãn mác và xuất xứ

• Chính phủ cần yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về xuất xứ để tránh bị Mỹ điều tra.
• Tăng cường xử lý các trường hợp vi phạm, tránh để xảy ra các vụ gian lận thương mại.

 Kết luận

Việt Nam có thể bị Mỹ coi là điểm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc nếu không kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc xuất xứ. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ bị áp thuế cao, mất uy tín trên thị trường quốc tế và giảm dòng vốn FDI. Để giảm thiểu rủi ro, Việt Nam cần thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất xứ, hợp tác với Mỹ trong điều tra thương mại, đẩy mạnh sản xuất nội địa và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Những biện pháp này sẽ giúp Việt Nam duy trì tăng trưởng bền vững và tránh các biện pháp trừng phạt từ Mỹ.